A UVigo participa nun estudo que resolve un dos enigmas dos ciclos das idades do xeo do último millón de anos

Na primeira metade do século XX, o matemático serbio Milutin Milanković postulou unha teoría para explicar os ciclos das idades do xeo. Sostiña que estes se derivan de cambios a longo prazo na radiación recibida do Sol no verán. Así, unha radiación solar de verán máis forte derrete as grandes capas de xeo formadas en América do norte e Eurasia durante unha era glacial, causando climas cálidos similares ao presente, nos cales o xeo só se atopaba en Groenlandia e na Antártida. Pero hai 400.000 anos, a maior parte do xeo de Groenlandia desapareceu a pesar de que a radiación solar de verán era débil, o que desconcertou a comunidade científica e aparentemente refutou a teoría de Milanković.

Para Gianluca Marino “comprender as causas do intervalo cálido que ocorreu hai 400.000 anos, coñecido como o estadio isotópico mariño 11, é clave para entender os ciclos das eras glaciais”. A teoría de Milanković, “na súa formulación máis estrita, non logra explicar por que o clima se quentou tanto e o xeo de Groenlandia desapareceu case por completo, cando a radiación solar era tan débil”, engade.

Colaboración internacional

O equipo científico que buscou unha explicación a este fenómeno estivo formado por institucións académicas punteiras de Asia, Europa e Australia e liderado polo doutor Hsun-Ming Hu, investigador no grupo do profesor River Shen, na Universidade Nacional de Taiwán, onde dominan unha técnica analítica que permite datar rexistros paleoclimáticos cunha precisión sen igual ata hai 600.000 anos.

Gianluca Marino explica que colaboración comezou cando o autor principal, o doutor Hsun-Ming Hu, daquela estudante predoutoral no Departamento de Ciencias da Terra da Universidade Nacional de Taiwán baixo a dirección do profesor Chuan-Chou Shen, “contactou comigo porque coñecía o meu traballo e quería empregar algúns métodos estatísticos e interpretativos que se empregan no Palaeoclimatology Lab do CIM no seu proxecto centrado nos espeleotemas da cova de Bàsura en Liguria, no noroeste de Italia”.

O equipo aplicou esta técnica aos espeleotemas e determinaron que as latitudes medias se quentaron, aínda que moderadamente, moito antes de hai 400.000 anos e levaron calor cara Groenlandia durante 15.000 anos a través dun sistema de correntes oceánicas coñecido como “circulación de retorno meridional do Atlántico”, AMOC, polas súas siglas en inglés. Este sistema de correntes inclúe un fluxo de auga cálida que transfire calor cara as altas latitudes no Atlántico norte e opera hoxe en día mantendo o oeste de Iberia máis cálidas do esperado para as súas latitudes.

Como detalla o investigador do CIM, “achamos que o transporte de calor cara as altas latitudes do Atlántico norte polas correntes oceánicas mantivo as temperaturas cálidas, desestabilizando lentamente a capa de xeo de Groenlandia ata case desaparecer. Este mecanismo fora pasado por alto ata o de agora”.

No que se refire ao seu papel neste proxecto, Marino explica que achegou o seu coñecemento sobre o papel do océano no cambio (paleo)climático e traballando en colaboración con Hsun-Ming Hu. “Principalmente contribuín cunha análise cuantitativa dos datos e compartín o coñecemento adquirido sobre os ciclos das idades do xeo durante proxectos anteriores. A análise cuantitativa dos datos, xunto coas técnicas analíticas de vangarda, son aspectos clave do traballo”.

Un avance para predicir o clima futuro

“O clima hai aproximadamente 400.000 anos era bastante similar ao noso clima preindustrial”, detalla Marino, polo tanto, o derretemento case completo da capa de xeo de Groenlandia que ocorreu entón podería definitivamente repetirse”. Por este motivo, segundo o científico do CIM, “este intervalo é crucial para a comunidade climática”. Con todo, tamén recoñece que hai un aspecto que considera “aínda máis relevante” e que debería interesar á comunidade de modelado climático, xa que “se logran simular o derretemento total de Groenlandia, incluíndo todas as condicións e procesos que destacamos no noso estudo, entón poderemos ter unha maior confianza en como eses mesmos modelos predín o clima futuro”.

Gianluca Marino quere continuar co traballo realizado. “A idea é examinar detidamente estes destacados episodios de cambio climático co mesmo nivel de detalle, ou mesmo mellor, que o logrado neste estudo. Isto permitiranos descifrar os procesos que controlan os ciclos das idades de xeo, así como o papel da radiación solar, a circulación oceánica e o ciclo do carbono”.